El-Nino Warning | अल निनो मुळे पॅसिफिक महासागर तापत आहे, जारी केला इशारा, भारतावर काय परिणाम होईल?

El-Nino Warning | 2016 नंतर सात वर्षांनंतर अल-निनो पुन्हा पॅसिफिक महासागरात परतला आहे. यूएस फेडरल एडमिनिस्ट्रेशन, नेशनल ओशनिक एंड एटमॉस्फेरिक एसोसिएशनने ही माहिती दिली आहे. मात्र, त्याचा अंदाज आधीच लावण्यात आला होता. या अल निनोच्या हिटनंतर त्याचा भारतावर काय परिणाम होणार हा सर्वात मोठा प्रश्न आहे.

भारतीय हवामान खात्याने यापूर्वीच याबाबत इशारा दिला आहे. आयएमडीने काही दिवसांपूर्वी सांगितले होते की, यंदाच्या मान्सूनमध्ये अल निनो विकसित होण्याची शक्यता सुमारे 70 टक्के आहे. आयएमडीचे म्हणणे खरे ठरल्यास त्याचा परिणाम देशाच्या खरीप उत्पादनावर होऊ शकतो.

अल निनो म्हणजे काय?
जेव्हा एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी जाणारे वारे कमकुवत होतात, तेव्हा अल-निनोची परिस्थिती निर्माण होते. त्यामुळे तापमानात आणखी वाढ होते. यामुळे समुद्राच्या तापमानातही २-३ अंशांची वाढ होते. या घटनेला अल निनो म्हणतात. ओशन निनो इंडेक्स (ओएनआय) वरून अल निनो किती शक्तिशाली आहे याचा अंदाज शास्त्रज्ञांनी लावला आहे.

जर मोजमाप 0.5 ते 0.9 दरम्यान आले तर ते कमकुवत अल-निनो मानले जाते आणि 1 पेक्षा जास्त मोजमाप मध्यम अल-निनो मानले जाते. पण हाच निर्देशांक १.५ ते १.९ च्या दरम्यान राहिला तर तो मजबूत अल-निनो मानला जातो. एनओएएने (एनआयओ) यंदा १.५ पेक्षा जास्त निर्देशांकाचा अंदाज वर्तवला आहे.

अल निनोचा भारतावर कसा परिणाम
भारतीय परिप्रेक्ष्यात गेल्या १०० वर्षांत देशाने १८ दुष्काळांना सामोरे जावे लागले आहे. त्यापैकी १३ दुष्काळात अल निनोने भूमिका बजावली आहे. भारतात अल निनो चा प्रादुर्भाव झाला तर देशात साधारणपणे कमी पाऊस पडतो. १९०० ते १९५० या काळात देशात ७ वेळा अल निनोचा विकास झाला. १९५१ ते २०२१ या काळात भारताला १५ अल निनोचा सामना करावा लागला. २००० नंतर ४ वेळा दुष्काळाला सामोरे जावे लागले. या काळात खरीप किंवा उन्हाळ्यात पेरलेल्या कृषी उत्पादनात मोठी घट झाली, ज्यामुळे महागाईत लक्षणीय वाढ झाली.

भारताने काय करण्याची गरज आहे?
केंद्रीय हवामान खात्याने राज्यांना कोणत्याही प्रतिकूल परिस्थितीसाठी अगोदरच सज्ज राहण्यास सांगितले आहे. यासाठी भारत आताच तयार नसेल तर नंतर गंभीर संकटाला सामोरे जावे लागू शकते. या परिस्थितीला सामोरे जाण्यासाठी भारताला आणखी अनेक पावले उचलावी लागतील. तज्ज्ञांच्या मते, भारताला हवामानाचा अंदाज सुधारणे, पूर्वसूचना देणे, जलसंधारण, दुष्काळप्रतिरोधक पिकांना प्रोत्साहन देणे आणि जोखीम कमी करण्यासाठी शेतकऱ्यांना कर्ज आणि विम्याचे पर्याय उपलब्ध करून देणे आवश्यक आहे.

Latest Marathi News : Pacific Ocean Warming Due To El Nino Warning for India check details on 09 June 2023.