Income Tax on Salary | पगारदारांनो! टॅक्स एग्जम्प्शन आणि टॅक्स डिडक्शन म्हणजे काय? ITR करणाऱ्यांनी फरक समजून घ्यावा

Income Tax on Salary | इन्कम टॅक्स रिटर्न भरताना किंवा टॅक्स सेव्हिंग इन्स्ट्रुमेंट्समध्ये गुंतवणूक करताना टॅक्स सूट आणि टॅक्स डिडक्शनचा उल्लेख वारंवार केला जातो. सर्वसाधारणपणे करसवलतीला हिंदीत करसवलत आणि वजावटीला कर वजावट म्हणतात. बहुतेक करदात्यांना माहित आहे की हे दोन्ही कर सवलतीशी संबंधित आहेत. पण तुम्हाला माहित आहे का या दोघांमध्ये मूलभूत फरक काय आहे? आज आपण यावर चर्चा करणार आहोत.

टॅक्स डिडक्शन म्हणजे काय?
कर वजावट म्हणजे गुंतवणूक किंवा खर्च जे आपण आपल्या एकूण उत्पन्नातून वजा करू शकता. वजावटीचा लाभ घेतल्याचा दावा केल्याने तुमचे करपात्र उत्पन्न कमी होते. कर वजावटीचा लाभ प्राप्तिकर कायद्याच्या अनेक वेगवेगळ्या कलमांतर्गत किंवा कलमांतर्गत उपलब्ध आहे, ज्याची उदाहरणे आणि याद्या आपण येथे पाहू शकता.

गुंतवणूक आणि खर्चावरील वजावट : कलम 80C
प्राप्तिकर कायद्याचे हे कलम (Section 80c) सर्वात प्रमुख वजावट आहे, जी कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी (EPF), सार्वजनिक भविष्य निर्वाह निधी (PPF), राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्र (NSC), इक्विटी लिंक्ड सेव्हिंग्ज स्कीम (ELSS) आणि जीवन विमा प्रीमियम यासारख्या विविध प्रकारच्या गुंतवणुकीतून लाभ देते. या कलमांतर्गत एका आर्थिक वर्षात 1.5 लाख रुपयांपर्यंतच्या गुंतवणुकीवर कर वजावटीचा दावा करता येतो.

गृहकर्जाच्या व्याजावरील वजावट : कलम 24(b)
जर तुम्ही घर खरेदी करण्यासाठी गृहकर्ज घेतले असेल तर कलम 24 (b) अंतर्गत तुम्ही या कर्जावर भरलेल्या व्याजावर वर्षभरात 2 लाख रुपयांपर्यंत आयकर वजावटीचा दावा करू शकता.

वैद्यकीय विमा हप्ता : कलम 80D
आपण स्वत: साठी आणि आपल्या कुटुंबातील सदस्यांसाठी भरलेल्या आरोग्य विमा किंवा वैद्यकीय विमा हप्त्याची रक्कम देखील कलम 80 डी अंतर्गत वजावटीस पात्र आहे. आर्थिक वर्षात या कलमांतर्गत किती वजावटीचा दावा केला जाऊ शकतो हे आरोग्य विमा धारक लोकांचे वय आणि कव्हरेजवर अवलंबून असते.

वजावटीचा लाभ देणारी कलमे
* कलम 80 चे अनेक उपकलम आहेत, त्याअंतर्गत वजावटींची यादी (Section 80 Deduction List) खालीलप्रमाणे आहे.
* कलम 80C अंतर्गत अनेक प्रकारच्या गुंतवणुकीवर टॅक्स बेनिफिट्स मिळतात.
* कलम 80CCC अंतर्गत विमा हप्त्यावर कर लाभ मिळतो.
* कलम 80CCD अंतर्गत पेन्शन योगदानावर कर लाभ मिळतो.
* कलम 80TTA अंतर्गत बचत खात्याच्या व्याजावर टॅक्स बेनिफिट मिळते.
* कलम 80GG अंतर्गत ज्या लोकांना कंपनीकडून एचआरए मिळत नाही त्यांना घरभाड्यावरील कर सवलत मिळते.
* कलम 80E अंतर्गत शैक्षणिक कर्जाच्या व्याजावर करसवलत मिळते.
* प्रथमच घर खरेदी करणाऱ्यांना कलम 80EE अंतर्गत गृहकर्जाच्या व्याजावर काही अटींच्या अधीन राहून कर लाभ (कलम 24b वगळता) मिळतो.
* कलम 80D अंतर्गत वैद्यकीय विम्यावर टॅक्स बेनिफिट मिळते.

कर सवलत म्हणजे काय?
करसवलत म्हणजे असे उत्पन्न जे प्राप्तिकराच्या दृष्टीने आपल्या करपात्र उत्पन्नात समाविष्ट मानले जात नाही. म्हणजेच ही रक्कम तुमच्या करपात्र उत्पन्नाबाहेर राहते. म्हणजेच वजावटीत जिथे गुंतवणूक किंवा खर्चाच्या आधारे दावा केलेली रक्कम आपल्या करपात्र उत्पन्नातून वजा केली जाते, तेथे सवलतीखालील उत्पन्न आपल्या करपात्र उत्पन्नात जोडले जात नाही.

टॅक्स एग्जम्प्शनची उदाहरणे

1. घरभाडे भत्ता (HRA):
जर आपल्या वेतन पॅकेजमध्ये नियोक्ताकडून घरभाडे भत्ता (HRA) समाविष्ट असेल तर आपल्याला कलम 10 (13 ए) अंतर्गत सूट मिळू शकते. एचआरएपेक्षा कमी मिळणारी रक्कम, प्रत्यक्ष भाड्याची रक्कम आणि तुमच्या पगाराच्या 10 टक्के रकमेवर ही करसवलत मिळणार आहे.

2. रजा प्रवास भत्ता (LTA):
जर तुम्हाला सुट्टीच्या काळात कौटुंबिक प्रवासासाठी आपल्या नियोक्ताकडून एलटीए म्हणजेच रजा प्रवास भत्ता मिळाला तर तो कलम 10 (5) अंतर्गत करसवलतीच्या अधीन आहे.

3. दीर्घकालीन भांडवली नफा (LTCG):
इक्विटीमध्ये केलेल्या गुंतवणुकीवर एका आर्थिक वर्षात एक लाख रुपयांपर्यंतच्या दीर्घकालीन भांडवली नफ्यावर कलम 112 ए अंतर्गत करसवलत मिळते. इक्विटीव्यतिरिक्त मालमत्ता आणि इतर काही मालमत्ता वर्गातील भांडवली नफ्यावरही कलम 54, 54F, 54EC सह विविध कलमांतर्गत काही अटींची पूर्तता केल्यास कारमुक्ती दिली जाते.

4. नातेवाइकांकडून भेटवस्तू, शेतीतून मिळणारे उत्पन्न :
भारतात कृषी उत्पन्नावर प्राप्तिकर आकारला जात नाही. जर तुमच्या उत्पन्नाचा मुख्य स्त्रोत शेती असेल तर तुम्हाला त्या उत्पन्नावर कोणताही कर भरावा लागणार नाही. याशिवाय लग्नादरम्यान मिळालेली भेटवस्तू आणि सवलतींच्या यादीत समाविष्ट कुटुंबातील सदस्यांकडून मिळालेल्या भेटवस्तूयांचाही करपात्र उत्पन्नात समावेश होत नाही.

सूट आणि वजावट या दोन्हीमुळे करदायित्व कमी होते
करसवलत आणि वजावट या दोन्ही गोष्टींमुळे तुमचे करदायित्व कमी होते. त्यामुळे या दोघांमध्ये काय फरक आहे हे समजून घेणं गरजेचं आहे. ढोबळ मानाने असे समजू शकते की करसवलत हा आपल्या उत्पन्नाचा तो भाग आहे जो कराच्या कक्षेत येत नाही. दुसरीकडे, कर वजावट हा खर्च किंवा गुंतवणूक आहे जी आपण आपल्या एकूण करपात्र उत्पन्नातून वजा केल्यानंतर कर सवलतीसाठी दावा करू शकता. इन्कम टॅक्स रिटर्न भरताना याची चांगली समज कामी येऊ शकते.

Disclaimer: म्युच्युअल फंड आणि शेअर बाजारातील गुंतवणूक ही जोखमींवर आधारित असते. शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक करण्यापूर्वी तुमच्या आर्थिक सल्लागाराचा सल्ला नक्की घ्या. कोणत्याही आर्थिक नुकसानीस महाराष्ट्रनामा डॉट कॉम जबाबदार राहणार नाही.

News Title : Income Tax on Salary tax exemptions and tax deductions difference 20 June 2024.