Digital Rupee | डिजिटल रुपया भारतीय अर्थव्यवस्थेचे भविष्य का बनू शकतो याची 10 कारणे

Digital Rupee | डिजिटल रुपया रोलआउट हे भारताच्या डिजिटल परिवर्तनातील एक मोठे पाऊल आहे. यामुळे भारतात व्यवसाय करणे शक्यतो सोपे होईल. त्याचबरोबर संपूर्ण पेमेंटमुळे पायाभूत सुविधांची लवचिकता आणि सुरक्षितता सुधारेल. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (आरबीआय) जाहीर केले आहे की डिजिटल रुपया – रिटेल विभागातील पहिला पायलट एका महिन्याच्या आत निवडक ठिकाणी लाँच करण्याची योजना आहे. केंद्रीय बँकेने म्हटले आहे की, पथदर्शी प्रकल्पात सहभागी होण्यासाठी स्टेट बँक ऑफ इंडिया (एसबीआय), बँक ऑफ बडोदा, युनियन बँक ऑफ इंडिया, एचडीएफसी बँक, आयसीआयसीआय बँक, कोटक महिंद्रा बँक, येस बँक, आयडीएफसी फर्स्ट बँक आणि एचएसबीसी या नऊ बँकांची निवड करण्यात आली आहे.

डिजिटल रुपया हे पैशाचे भविष्य का आहे?

सेंट्रलाइज्ड
सेंट्रल बँक डिजिटल चलन (सीबीडीसी) मध्यवर्ती बँकांनी जारी केलेला एक नवीन डिजिटल फॉर्म – अधिक विश्वास, लवचिकता आणि कार्यक्षमता आणण्यासाठी आपल्याला आवश्यक असलेल्या नवीन पायाभूत सुविधा असू शकतात. इतर क्रिप्टोकरन्सीजप्रमाणे रुपयाही आभासी असेल, पण डिजिटल रुपयाचे केंद्रीकरण होणार नसून रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाकडून (आरबीआय) त्याचे नियमन केले जाईल, असे प्रोसेट्झ एक्स्चेंजचे संस्थापक आणि संचालक मनोज दालमिया यांनी एका मीडिया रिपोर्टमध्ये म्हटले आहे. डिजिटल रुपया पूर्णपणे कायदेशीर आणि भारत सरकार स्वीकारार्ह असेल.

सुलभ वापर
तज्ञांच्या मते, सीबीडीसीचे प्रत्येक युनिट अद्वितीयपणे ओळखले जाऊ शकते आणि शोधण्यायोग्य असू शकते. दुसरे म्हणजे, हे प्रोग्राम करण्यायोग्य केले जाऊ शकते, म्हणजे, विहित करणे आणि वापरणे, वेळेची मर्यादा आणि हस्तांतरणीयता यासारख्या एकाधिक मितींशी जोडलेले आहे. शेवटी, सीबीडीसी ब्लॉकचेन-ऑपरेटेड वितरित लेजरमध्ये प्रविष्ट केले जाते जे सर्व सहभागी / सहभागींची निवड करते. बँकांना व्यवहारांची नोंद करण्यास आणि आसपास शिल्लक ठेवण्याची परवानगी देते.

जागतिक स्वीकृती
चालू व वित्तीय खात्यांच्या व्यवहारांचे आंतरराष्ट्रीयीकरण करून यापुढे भौगोलिक मर्यादा राहणार नाही. दालमिया म्हणाले की, अनिवासी भारतीयांकडे असलेला आणि सीमेपलीकडील आर्थिक व्यवहार करण्यासाठी उपलब्ध असलेला डिजिटल रुपया हा नवीन रिटेल पेमेंट शक्यता आणि व्यावसायिक उपक्रम सक्षम करण्यासाठी एक नैसर्गिक विस्तार असल्याचे दिसते.

पारदर्शकता
प्रणव अरोरा यांच्या मते, भारतात डिजिटल रुपयाच्या लाँचिंगमुळे आपल्या चलन व्यवस्थापन प्रणालीमध्ये अधिक कार्यक्षमता, पारदर्शकता, प्रणालीगत लवचिकता आणि प्रशासन निर्माण होईल अशी अपेक्षा आहे. आरबीआयच्या आकडेवारीनुसार, 2018 ते 2020 या काळात भारतीय बँकांना घोटाळ्यांमुळे सुमारे 50 अब्ज डॉलर्सचे नुकसान झाले आहे. सीव्हीसीच्या अहवालानुसार, फसवणुकीच्या पहिल्या १०० प्रकरणांपैकी एक प्रमुख कारण म्हणजे लेंट फंडांचा अयोग्य वापर. सध्याची प्रणाली सीए ऑडिट अहवाल आणि स्टॉक स्टेटमेंट्स इत्यादी सारख्या कार्योत्तर तपासणीवर अवलंबून असते, परंतु डिजिटल चलन स्थापित प्रोग्रामेबिलिटी आणि नियंत्रित ट्रेसॅबिलिटीसह सक्रियपणे या समस्यांचे निराकरण करू शकते.

यूपीआयसाठी कोणत्याही बँक खात्याची आवश्यकता नाही
तज्ज्ञांच्या मते, या पावलाचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे व्यवहार करण्यासाठी कोणालाही बँक खाते उघडण्याची गरज नाही.

डिजिटल चलन किंवा रुपयाच्या माध्यमातून पेमेंट रिअल टाइम
स्थूल-आर्थिक पातळीवर, डिजिटल रुपयामुळे अर्थव्यवस्थेच्या स्थितीबद्दल रिअल-टाइम दृश्यमानता आणि अंतर्दृष्टी मिळू शकते आणि म्हणूनच, वित्तीय धोरणाची अधिक अचूक अंमलबजावणी करणे शक्य होते.

नोटांची छपाई खर्च वाचेल
डिजिटल चलनामुळे रोख रकमेची छपाई, वितरण आणि प्रचालन तंत्र व्यवस्थापनात होणारा खर्च कमी होईल. यामुळे रोख रकमेवरील अवलंबित्व कमी होईलच, शिवाय चलनी नोटांच्या विरोधात ते कायम मोबाइलमध्येच राहील. तज्ज्ञांच्या मते, जीडीपीमध्ये भारताची १७ टक्के प्रवृत्ती, रोख रक्कम काढण्याचे प्रमाण ब्रिटन आणि ऑस्ट्रेलियासारख्या नॉर्डिक देशांपेक्षा अधिक आहे. डिजिटल पेमेंट्स आणि डिजिटल चलनाकडे जाणे रोख रकमेवरील अवलंबन कमी करू शकते.

अधिकृत नेटवर्कमध्ये होत असलेल्या सर्व व्यवहारांमध्ये प्रवेश मिळवू शकतात
थेट लाभ हस्तांतरण (डीबीटी) वर सहज देखरेख ठेवण्यास सक्षम करण्यात, त्यांना तुलनेने वेगवान बनविण्यात आणि पेमेंट सिस्टममधील गुन्हेगारी कमी करण्यात डिजिटल रुपयांचा अवलंब देखील महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावण्याची शक्यता आहे. डिजिटल व्यवहारांची कार्यक्षमता वाढवल्यास डिजिटल प्रशासनात आणखी एक आयाम नक्कीच भर पडेल.

ना नुकसान होऊ शकत, ना हरवले जाऊ शकते
डिजिटल चलनाचा फायदा असा आहे की ते फाटलेले, जळलेले किंवा शारीरिक नुकसान झालेले नाहीत. तसेच त्या हरवूही शकत नाहीत. ते म्हणाले, “भौतिक नोटांच्या तुलनेत डिजिटल चलनाची लाइफलाइन अनिश्चित असेल.

फसवणूक
डिजिटल रुपयामुळे फसवणूक रोखण्यास मदत होऊ शकते. विद्यमान प्रणाली फसवणूक रोखण्यासाठी कार्योत्तर तपासणीवर अवलंबून असते, सीबीडीसी एम्बेडेड प्रोग्राम क्षमता आणि नियंत्रित ट्रेसेबिलिटीसह सक्रियपणे संबोधित करू शकते.

महत्वाचं : तुम्हाला हा लेख/बातमी आवडली असेल तर नक्की शेअर करा आणि महाराष्ट्रनामाला फॉलो करा. तसेच शेअर बाजारातील गुंतवणुकीसंदर्भात तज्ज्ञांनी दिलेल्या सल्ल्याशी आमचा काहीही संबंध नाही. शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक करण्यापूर्वी तुमच्या आर्थिक सल्लागाराचा सल्ला नक्की घ्या. शेअर खरेदी/विक्री हा बाजार तज्ज्ञांचा सल्ला आहे. म्युच्युअल फंड आणि शेअर बाजारातील गुंतवणूक ही जोखमींवर आधारित असते. त्यामुळे कोणत्याही आर्थिक नुकसानीस महाराष्ट्रनामा डॉट कॉम जबाबदार राहणार नाही.

News Title: Digital Rupee of RBI future of Indian economy check details 09 November 2022.

Disclaimer: म्युच्युअल फंड आणि शेअर बाजारातील गुंतवणूक ही जोखमींवर आधारित असते. शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक करण्यापूर्वी तुमच्या आर्थिक सल्लागाराचा सल्ला नक्की घ्या. कोणत्याही आर्थिक नुकसानीस महाराष्ट्रनामा डॉट कॉम जबाबदार राहणार नाही.